فیلم نهنگ دارن آرنوفسکی؛ واقعا آدم‌ها موجودات بی‌نظیری هستند؟

عصر ایران ؛ نهال موسوی - فیلم نهنگ یا وال (The Whale) آخرین ساخته یکی از معروفترین فیلمسازان نامتعارف جهان دارن آرنوفسکی است که ابنتدا در جشنواره ونیز امسال رونمایی شد و الان مدتی است در دسترس علاقمندان به سینما و فیلم قرار گرفته است. 

آرونوفسکی با ساخت فیلم‌هایی مانند پی (Pi)، مرثیه‌ای بر یک رویا (Requiem for a Dream)، چشمه (The Fountain)، کشتی‌گیر (The Wrestler)، قوی سیاه (Black Swan) و ... اغلب مورد تمجید و ستایش منتقدان و مخاطبان سینما قرار گرفته است. 

اما نهنگ آخرین ساخته او یک اتفاق دیگر را رقم زده است او به اعماق احساسات و روان انسانی بیننده چنگ می‌زند تا هر آنچه که از نظر بیننده می‌تواند فقط یک سویه داشته باشد را چند وجهی نشان دهد. 

این نوشتار نقد یا تحلیل فیلم نهنگ نیست بلکه بیشتر یک دعوت یا توجه به دیدن فیلمی است که در میان کثرت داستان‌های بلاک باستری و سطحی امروز سینمای جهان، آرنوفسکی از سینما به عنوان یک ابزار بهره می‌گیرد تا موضوع انسان و زیست انسانی را از زاویه‌ای دیگر مورد توجه قرار دهد.

خلاصه داستان فیلم نهنگ از این قرار است: چارلی یک استاد انگلیسی چاق و گوشه‌گیر است که دوره‌های آنلاین نویسندگی برای دانشجویان کالج برگزار می‌کند، اما وب‌کم خود را خاموش نگه می‌دارد، تا دانشجویان متوجه چاقی مفرط او نشوند. او سالهاست از همسر و تنها دخترش جدا شده است و حال که به دلیل اضافه وزن و عوارض ناشی از آن به انتهای خط رسیده است سعی دارد که به عنوان آخرین شانس دوباره با دختر نوجوانش ارتباط برقرار کند و ... 

شاید باورش سخت باشد اما اتفاقات این فیلم 117 دقیقه‌ای تمام و کمال در آپارتمان چارلی می‌گذرد و اتفاقا استراتژِی آرنوفسکی در کارگردانی حیرت آور است، ساده و تاثیر گذار.

مسعود مشایخی در فیلیمو شات اشاره کرده است: «آرونوفسکی در دانشگاه هاروارد فیلمسازی خواند و با فیلم ترسناک روانشناختی پی، نخستین فیلم بلند خود را کارگردانی کرد. منتقدان و تماشاگران از همان اولین فیلم آرونوفسکی به استعداد ویژه او در فیلمسازی پی بردند. 

او از آن زمان مدام در حال ساخت فیلم‌هایی است که مخاطبانش را سرگرم و حتی گاهی شوکه می‌کند. فیلمسازی که همواره به گفتن داستان‌هایی متعهد است که احساس می‌کند باید به تصویر کشیده شوند. از این منظر کارنامه سینمایی او بطور شگفت‌انگیزی متنوع است و طیف گسترده‌ای از فیلم‌هایی با بودجه‌ها و مقیاس‌ها و ژانرهای متفاوت را در بر می‌گیرد. در کارنامه او هم فیلمی با مقیاس حماسی کتاب مقدس مانند نوح دیده می‌شود و هم فیلمی در محیط محصور اما هیجان‌انگیز و پرهرج و مرج مانند مادر!

فیلم نهنگ یا وال براساس نمایشنامه‌ای در سال ۲۰۱۲ نوشته ساموئل دی. هانتر ساخته شده است. او خود کار اقتباس روی این نمایشنامه را انجام داده است. این نمایش در زمان خود با نقدهای بسیار مثبتی روبرو شد و چندین جایزه معتبر دریافت کرد. 

این نمایشنامه درباره یک معلم انگلیسی میانسال ۲۷۲ کیلویی است که پس از ترک خانواده‌اش سعی می‌کند دوباره با دختر نوجوان خود ارتباط برقرار کند. مردی که برای کنار آمدن‌ با غم‌های خود تصمیم می‌گیرد که تا سر حد مرگ به خوردن رو بیاورد.

نمایشنامه هانتر کاوشی در مضامین پیچیده‌ای مانند خودویرانگری و اعتیاد است که البته برای آرونوفسکی تازگی چندانی ندارند. سبک آرونوفسکی بدون شک برای اقتباس از چنین اثری مناسب است، زیرا فیلم‌های او اغلب درباره شخصیت‌های افسرده حال و مغمومی هستند که بخاطر عناصر آزاردهنده و ملودراماتیک‌شان شناخته می‌شوند.

زمانی که خبر رسید آرونوفسکی قرار است نمایشنامه تحسین شده ساموئل دی. هانتر یعنی نهنگ را اقتباس کند کنجکاوی‌های زیادی پیرامون این پروژه تازه او شکل گرفت. فیلمی که احتمالا کوچک‌ترین پروژه‌ای است که آرونوفسکی تاکنون روی آن کار کرده، هرچند بنظر می‌رسد که هنوز مضمون وجودی جایگاه یک انسان در جهان در اینجا نقش اصلی را ایفا می‌کند. 

شاید کنجکاوی‌برانگیزترین نکته درباره فیلم نهنگ حضور برندن فریزر در نقش اصلی (چارلی) باشد. بازیگری که فراز و نشیب‌های زیادی در حرفه خود داشته است. استعداد و کاریزمای فریزر همواره نادیده گرفته شده است، اما او با فیلم نهنگ در بازگشتی حماسی و کاملا شایسته دوباره توجهات را به خود جلب کرد. بدون شک بازی او در نهنگ به عنوان یک شخصیت خاص ماندگار خواهد شد.

سیدی سینک، بازیگر نقش مکس میفیلد در سریال بسیار محبوب چیزهای عجیب (Stranger Things)، در نقش الی، دختر ۱۷ ساله چارلی، حضور دارد. تماشای بازی او در فیلمی که هیجانات روانشناختی عمیق‌تری را کاوش می‌کند، جالب است.

 هانگ چائو نیز در نقش پرستار و همراه چارلی (لیز) حضور دارد. نقشی که برای چائو نامزدی اسکار در بخش بهترین بازیگر زن نقش مکمل را به ارمغان آورده است.»

دیدن نهنگ یک پیشنهاد ویژه است ، البته اگر دنبال فیلم اکشن یا ابر قهرمانی هستید قطعا شما از این فیلم متنفر خواهید بود اما اگر شناخت رمز و راز جهان درون انسانها و روابط انسانی برایتان جالب توجه است قطعا بعد از دیدن این فیلم ذهنتان درگیر خواهد شد که ... 

یک دیالوگ در فیلم است که جالب توجه است، لیز پرستار چارلی به او می‌گوید: «فکر نمی‌کنم هیچ کس بتونه آدم دیگه‌ای رو از دست خودش نجات بده» کمی بعد چارلی هم می‌گوید: «آدمها اگر بخوان هم نمی‌تونن نسبت به هم بی تفاوت باشن ... آدم‌ها موجودات بی‌نظیرین»

واقعا هستند؟