حقیقت ماجرای «من هم صبح جمعه فهمیدم» از زبان علی ربیعی

علی ربیعی، سخنگوی دولت پیشین درباره ماجرای افزایش قیمت بنزین و جمله مشهور «من هم صبح جمعه فهمیدم»، اعتراضات سراسری دی ۹۶ که توسط اصول‌گرایان مشهد کلید زده شد، حمله به سفارت عربستان و خروج ترامپ از برجام نکات تازه و صریحی را مطرح کرد.

ربیعی که میهمان غرفه انصاف‌نیوز در نمایشگاه رسانه‌های ایران بود، درباره ادامه مقصرنمایی دولت قبل با گذشت ۳۰ ماه از روی کار آمدن دولت انقلابی اصولگرایان گفت: بخشی از آنچه به عنوان تبلیغات دولتی در جامعه مطرح می‌شود، متاسفانه در مسیر فرافکنی قرار دارد در حالی‌که آمارها و شاخص‌ها حرف دیگری می‌زنند و مردم هم به نظر من قضاوت خودشان را دارند.

او ادامه داد: نه فقط متکی به شواهد یا دیده‌ها و ارتباطات شخصی، بلکه با توجه به سنجش‌ها و برآوردهای رسمی هم تفاوت عملکردها روشن است و مردم این تفاوت را می‌بینند و متوجه می‌شوند.

چرا دنبال برجام هستید؟

ربیعی متهم‌ کردن دولت یازدهم و دوازدهم به غفلت از معیشت مردم و توجه صرف به سیاست خارجی را تبلیغات هدفمند سیاسی خواند و گفت: ما به کرات می‌شنیدیم که «برجام به ‌جز بدبختی چیزی برای ملت ایران ندارد، برجام ذلت‌آفرین است، هیچ دستاوردی نداشته، برجام خسارت و تحریم نعمت است» این تبلیغات مطرح می‌شد برای اینکه یک جریان فکری را از میدان خارج کنند.

سخنگوی دولت روحانی ادامه داد: امروز دو سال و نیم از عمر آن دولت گذشته و همان‌ها که می‌گفتند برجام مایه ذلت ایران شده دولت تشکیل داده‌اند. خب، پس چرا هنوز دنبال برجام هستید؟ چرا دارید از کانال‌های مختلف احیای برجام را دنبال می‌کنید و فرصت‌های متعدد را از دست می‌دهید؟ شما که می‌گفتید دولت قبل اقتصاد را به برجام گره زده است، چرا نتوانستید اقتصاد را درست کنید. چرا برجام را پاره نمی‌کنید؟

ربیعی برای اثبات بی‌پایه بودن این ادعا که می‌توان بدون ارتباط با اقتصاد جهانی، یک اقتصاد ملی شکوفا را رقم زد به ذکر مثال‌هایی از عملکرد اقتصادی کشورها پرداخت و گفت: در عصر جدید، اقتصادهای موفق که بهبود زندگی مردم، مقابله با فقر و در نهایت توسعه را هدف‌گذاری کرده‌اند، کنشگری در اقتصاد جهانی را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده‌اند و هیچ راهبرد توسعه‌ای وجود ندارد که بدون ارتباطات گسترده جهانی، دستاوردی را متصور باشد.

او ادامه داد: یک کارشناس را پیدا نمی‌کنید که بگوید می‌شود اقتصاد ملی را بدون حل‌وفصل مسائل خارجی و حضور در اقتصاد جهانی به سمت توسعه برد. روشن است که بدون حضور اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی، نمی‌شود به سمت توسعه حرکت کرد. نمی‌توانید کالاهای تولیدی‌تان را صادر کنید و ملزومات و فناوری را وارد کنید، بدون اینکه مسائل بین‌المللی‌تان را حل کرده باشید. یک روز آقای روحانی گفت من بلد نیستم، امروز هم کسی بلد نیست اما آنانی که بیانیه دادند و ادعا کردند ما بلدیم و ما می‌توانیم، امروز بر سر کار هستند.

ربیعی بار دیگر اتهام گره‌ زدن اقتصاد ایران به برجام را کلیدواژه خارج کردن رقیب از میدان خواند و گفت: اتهام و عمل علیه دولت قبل سیاسی بود اما رنج ملت را افزایش داد و مردم را به سختی انداخت.

وزیر اسبق تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به تجربه خود در این وزارتخانه گفت: آن زمان فقر استثنا بود و امروز قاعده است و من فکر می‌کنم امروز سیاست‌گذاری برای زدودن فقر بسیار مشکل و پیچیده شده است.

او عملکرد اقتصاد ایران در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا آغاز زمامداری ترامپ در ایالات متحده را موفق خواند و گفت: تورم تک‌رقمی، ایجاد شغل، رشد متناسب و... آثار برجام بود اما با پدیده‌ای مثل ترامپ مواجه شدیم که نه فقط ما، بلکه اقتصادهای بانشاط دنیا و حتی اقتصاد داخل آمریکا را دچار مشکل و اختلال کرد.

آقای ربیعی دروغ‌سازی علیه دولت روحانی را یک جریان ممتد دانست و گفت: با گذشت این مدت از اتمام آن دولت هنوز هم درباره‌اش آمار اشتباه و غلط منتشر می‌کنند مثلا اخیراً گفته‌اند رشد سال آخر دولت دوازدهم صفر بوده است که آقای دکتر همتی مستدل جواب داد خیر، اتفاقاً رشد بالای ۴ درصد در سال آخر آن دولت رقم خورده است.

عضو هیات‌علمی دانشگاه، رشدهای رقم‌خورده را مقطعی دانست و گفت: این رشدها پایدار نیست و خواهیم دید که فرود می‌آید. درواقع تا زمانی که سرمایه‌گذاری نشود، رشد پایدار نخواهیم داشت.

او به انتقاد از نحوه مواجهه با کسب و کارها هم پرداخت: در همین وضعیت اقتصادی، یک روز «اسنپ» را می‌بندیم، یک روز «دیوار» را می‌گیریم، یک روز برای «دیجی‌کالا» مشکل درست می‌کنیم و... بدون اینکه توجه کنیم زندگی ۱۸ میلیون نفر در این کشور وابسته به فضای مجازی است.

او مردم را بهترین قاضی خواند و گفت: باز اخیراً ادعا کرده‌اند که قبل از این دو سال، با پرونده بابک زنجانی مماشات می‌شد و ما آمدیم و حل کردیم. اولاً مگر شما حل کردید؟ ثانیاً دو سال قبل قوه قضائیه دست چه کسی بود؟ یعنی از هر چیز بهانه‌ای درست می‌کنند تا دولت قبلی را مورد هجمه و تخریب قرار دهند. من هم اعتقادی به پاسخگویی ندارم و فکر می‌کنم جامعه به اندازه کافی تنش دارد و اتفاقاً نیازمند حل مسئله و مساعدت است. دامن ‌زدن به چالش‌های سیاسی دردی را از مردم دوا نمی‌کند.

از تخم‌مرغ تا ترامپ؛ ماجرای دی ۹۶

ربیعی در پاسخ به پرسش خبرنگار انصاف‌نیوز درباره حوادث دی‌ماه ۹۶ گفت: اعتراضات دی ۹۶ از مشهد شروع شد. آنچه ما یافتیم این بود که عده‌ای در مخالفت با دولت، اعتراضات را شروع کردند اما آنان اثر بومرنگ را نمی‌شناختند و فکر نمی‌کردند که این بومرنگی که پرتاب می‌کنند به سمت خودشان برگردد.

عضو کابینه روحانی افزود: افرادی که در نخستین ساعت ناآرامی‌ها در مشهد دستگیر شدند، به شکل آشکار وابسته به جریانی بودند که علیه دولت وقت فعالیت می‌کرد. البته این ظرفیت هر آن در جامعه وجود داشت که یک حرکت ایمن علیه هر چیزی را تبدیل کند به محملی برای اعتراض. وقتی زمینه فراهم می‌شود، عده‌ای به آن می‌پیوندند و به آنچه جای اعتراض دارد، اعتراض می‌کنند. بنابراین ماجرای دی ۹۶ از اردوکشی خیابانی علیه دولت و به بهانه قیمت تخم‌مرغ شروع اما به حرکتی علیه حاکمیت تبدیل شد.

جامعه‌شناس عضو کابینه روحانی از نتایج مطالعه‌ای درباره زمینه اعتراضات ۹۶ سخن گفت: ناآرامی‌های آن مقطع بیشتر در شهرهایی رخ داد که از خشکسالی رنج می‌بردند. در مناطقی که فقر عیان‌تر بود، شهرهای فاقد امکانات و بخش‌های دارای محرومیت بیشتر، دامنه اعتراضات وسیع‌تر بود. بنابراین اعتراضات ۹۶، حرکتی با ریشه معیشتی همراه با تحریک سیاسی اولیه بود.

ربیعی درباره پیامدهای اردوکشی خیابانی اصولگرایان در مشهد گفت: ما در دولت و کارشناسان برجسته‌ای در وزارت خارجه به این باور رسیدیم که این حرکت پشتوانه مردمی دولت را به جهان ضعیف نشان داد و ترامپ را به خروج از برجام ترغیب کرد.

او به تجربه تاریخی حمله ارتش آمریکا به عراق و افغانستان پس از حملات ۱۱ سپتامبر اشاره کرد و گفت: آن زمان بوش میان ایران، عراق و افغانستان، عراق و افغانستان را برای حمله انتخاب کرد چون در ایران دولت آقای خاتمی و به تبع آن حاکمیت از پشتوانه محکم مردمی برخوردار بود. بنابراین اعتراضات دی ۹۶ حتما در تصمیم ترامپ برای خروج از برجام مؤثر بود.

خبرنگار انصاف‌نیوز از آقای ربیعی پرسید: «این چه جریانی است که می‌تواند علیه دولت تجمع راه بیندازد، سفارت عربستان را اشغال کند، کشور را به بحران بکشاند اما هیچ‌کس مسئولیتشان را نمی‌پذیرد و حتی دولت آقای روحانی هم این‌ها را بی‌آبرو و رسوا نمی‌کند؟» او پاسخ داد: من با پدیده رسوا کن رسوا کن، افشا کن افشا کن مخالفم و آن را دینی و اخلاقی نمی‌دانم. ما باید روشنگری کنیم، پدیده‌ها را تبیین و شفاف کنیم. در پاسخ به سؤال شما هم فقط چند کد می‌دهم؛ روزی که عربستان زیر شدیدترین فشارهای جهان، نارضایتی شدید اروپا و آمریکا قرار داشت بابت ماجرای قتل خاشقچی و حاضر بود میلیاردها دلار هزینه کند تا شاهزاده جوانش را از زیر فشار روانی خارج کند، ما با حمله به سفارت عربستان این هدیه را به آن‌ها دادیم. جای ظالم و مظلوم عوض شد و عربستان به ‌راحتی از زیر فشار خارج شد.

سخنگوی دولت دوازدهم اضافه کرد: به هر حال تعدادی از آنان که به سفارت عربستان حمله کردند، متوهم بودند اما تعدادی هدف سیاسی داشتند. من بسنده می‌کنم به این نکته که اگر ماجرای حمله به سفارت عربستان را ریشه‌دارتر پیگیری کنیم، خیلی چیزهای دیگری هم پیدا و روشن می‌شود.

آبان ۹۸، همه خبر داشتند بنزین گران می‌شود

ربیعی درباره ماجرای آبان ۹۸ هم توضیح داد. او در پاسخ به این پرسش خبرنگار انصاف‌نیوز که حقیقت گزاره «من هم صبح جمعه فهمیدم» که به عنوان بی‌خبری آقای روحانی از دولتش دائما توسط رسانه‌های اصولگرا تکرار می‌شود، چه بود؟ گفت: ماجرای افزایش قیمت بنزین بدون تردید تصمیم سران قوا بود و من از جهت کارهای اطلاع‌رسانی در آن جلسه که این تصمیم گرفته شد حضور داشتم اما بعد از جلسه بعضی از اعضا موضع دیگری گرفتند و حتی زمزمه‌هایی برای لغو این تصمیم توسط مجلس به گوش رسید.

سخنگوی دولت دوازدهم با اشاره‌ای گذرا به لغو سیاست افزایش پلکانی قیمت بنزین در دولت خاتمی توسط اصولگرایان، این اقدام را به سبب افزایش هزینه‌های خانوار شوک‌آور خواند و افزود: برای افزایش قیمت بنزین یک ‌بار تصمیم گرفته شد اما یک سایت، این خبر را منتشر کرد و پمپ‌بنزین‌ها غلغله شد و داشت درگیری درست می‌شد؛ بنابراین آن روز تصمیم لغو و خبر تکذیب شد.

عضو کابینه روحانی ادامه داد: از تصمیم افزایش قیمت بنزین همه مطلع بودند، سران قوا و بالاتر، اعضای شعام، همه می‌دانستند اما زمان اجرا را به شورای امنیت و وزارت کشور واگذار کردند. گفته شد برای زمان اجرا خودتان تصمیم بگیرید چه زمانی بهتر است و شوک کمتری به جامعه وارد می‌شود. آنچه آقای روحانی گفت اشاره به همین مسئله داشت اما مخالفان دولت، نوعی بازنمایی مطلوب کردند و روایتی مجعول از گفته آقای روحانی را منتشر کردند. بحث تا جایی که من می‌دانم اصلاً بی‌اطلاعی و بی‌خبری رئیس‌جمهور نبود. البته به نظرم آقای روحانی باید همان مقطع منظورش از «من هم صبح جمعه فهمیدم» را واضح و روشن بیان می‌کرد.

انتخابات فقط روز رأی‌گیری نیست

علی ربیعی در ارزیابی فضای سیاسی سرد کشور در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم گفت: ما فکر می‌کنیم انتخابات فقط همان روز رأی‌گیری است اما انتخابات یک فرایند است که هم پیشاصندوق و هم پساصندوق در آن اهمیت دارد.

او به مبحث تئوری انگیزشی در جامعه‌شناسی اشاره کرد و ادامه داد: گفته می‌شود فرد زمانی انگیزه کاری را پیدا می‌کند که ۳ مؤلفه حاضر باشد: اول بداند می‌تواند آن را انجام دهد، دوم اینکه اگر اقدام کرد، احتمال موفقیت دارد و سوم اینکه در صورت موفقیت پاداش دریافت می‌کند. ما هر سه این گزاره‌ها را کور کرده‌ایم. وقتی شما اجازه مشارکت همگانی نمی‌دهید، وقتی رئیس سه دوره مجلس ردصلاحیت می‌شود و... گزاره اول حاصل نیست. با این شرایط رقابت، اگر در رأی‌گیری شرکت کند هم احتمال موفقیتش بسیار کم شده و گزاره دوم هم به نوعی کور شده است.

ربیعی گفت: مردم می‌گویند ۷۶ به خاتمی رأی دادیم چه شد؟ ۹۲ به روحانی رأی دادیم چه شد؟ تمام تلاش رسانه‌ای در دولت خاتمی و دولت روحانی این بوده که نشان دهد دولت هیچ دستاوردی نداشته است. خب وقتی می‌گوییم دولت هیچ دستاوردی نداشته چرا مردم باید رأی بدهند؟

او به مشاورت خاتمی در دوره ریاست‌جمهوری‌اش اشاره کرد و افزود: همان زمان هم انگ می‌زدند که آقای خاتمی اقتصاد را رها کرده و در پی سیاسی‌بازی است. درست مانند دوره روحانی که می‌گفتند کشور را رها کرده و به غرب چسبیده است. آمارها می‌گوید بهترین دوره اقتصاد ایران دوره خاتمی بوده اما ما به مردم می‌گوییم آن دولت هیچ دستاوردی نداشته است. برجام هم که هیچ دستاوردی نداشت و فقط خسارت بوده. خب، امکان حضور را کم می‌بیند، امکان موفقیت را کم می‌بیند و موفق هم بشود، دستاورد ندارد. چرا باید رأی بدهد؟

ربیعی گفت: اگر از من بپرسید چه باید کرد، می‌گویم باید فرایندها را اصلاح کرد.

او در پایان، انصاف‌نیوز را رسانه‌ای خواند که به عهد اخلاقی‌اش با مخاطب وفادار مانده‌ است: انصاف‌نیوز واقعاً مستقل و واقعاً خصوصی است. کوچک اما زیبا، کوچک اما مؤثر است و برای همین تنها رسانه‌ای بود که دعوتش را برای مصاحبه در این نمایشگاه پذیرفتم.