نگاهي به حضور متفاوت ناطق نوري در عرصه سياست

اکبر ناطق نوری روحاني مورد وثوق مقام معظم رهبري كه سمت رياست دفتر بازرسي ايشان را نيز برعهده دارد، اين روزها در حال بازگشت به عرصه سياست است. بازگشتي كه تا حدود زيادي مي‌تواند تحت تأثير تغيير در رويكردهاي اخلاقي حاكم بر فضاي سياسي كشور و رأي مردم به دولتي باشد كه بر مشي اعتدال و كاهش از تقابل‌هاي بيهوده داخلي و خارجي تأكيد دارد.

ناطق نوری هنوز مثالي براي اخلاق رقابت سياسي است؛ كسي كه روزگاري در جايگاه نماينده «راست» زودتر از همه پيروزي رقيب «چپ»‌اش را در انتخابات هفتمين دوره رياست جمهوري تبريك گفت. اما سال‌ها بعد بي‌اخلاقي‌هاي سياسي، او را به كنج خلوت سياست كشاند. این اتفاقات مناسبات او با جريان‌هاي سياسي را به نحوي تغيير داد كه شيخ اصولگرايان سنتي ترجيح دهد در ميانه بايستد؛ نقطه‌اي كه همان قدر از خيمه‌گاه اصولگرايي فاصله داشت كه از اردوگاه اصلاح‌طلبان و همين قدر به اين نزديك بود كه به آن.

به نوشته روزنامه ایران، رويه‌اي كه علي اكبر ناطق نوري در چهار سال گذشته برگزيد، رويه‌اي بود كه برخي سياستمداران ديگر نيز پسنديدند و اين گونه بود كه «ميانه‌روي» به عنوان يك روش سياسي در ميانه دهه چهارم عمر انقلاب اسلامي تبلور يافت و در نهايت با رأي مردم به روي كار آمدن دولت اعتدال‌گراي حسن روحاني با شعار «تدبير و اميد» منتهي شد. اوج ميانه‌روي ناطق نوري اما در خلال تحركات روز‌هاي گذشته او بروز یافت. آنجا كه او برخلاف رويه هميشه خود تصميم گرفت بر منبر سخنراني مراسم ختم دبيركل فقيد جبهه پيروان خط امام و رهبري حاضر شود، ‌درباره مسائل روز ديپلماسي كشور سخن بگويد و بر لزوم حمايت هيأت مذاكره كننده ايراني صحه بگذارد. علاوه بر آن كه او بر مواضع يك سال اخير مرحوم حبيب‌الله عسگراولادي تأكيد كرد. بيان اين جمله كه «مرحوم عسگراولادی در ماه‌های پایانی عمر خود مواضعی دلسوزانه و مردانه گرفت» و اين خطاب مؤكد كه «تندرو نباشید. زبان شیعه، زبان اعتدال است. زبان ادب است.» می‌توانست نشانه آن باشد که ناطق نوري تصميم دارد به عنوان يك سياستمدار ميانه‌رو براي وفاق جريان‌هاي سياسي تلاش كند و همچون عسگراولادي معتقد است تلاش براي وحدت سياستمداران و كاهش از تنش‌ها و «جنگ‌هاي حيدري- نعمتي» اولويت اصلي اين روزهاي ايران است. بازگشت ناطق نوري به ميدان سياست در حالي صورت مي‌گيرد كه به ادعای برخی رسانه‌ها او در سفر هفته پيشش به گرگان از پايان عمر سياسي خود گفته بود. گزاره‌ای که با توجه به حضور کمرنگ سال‌های اخیر او باور پذیر می‌نمود. چهار سال پيش وقتي در خلال يك مناظره انتخاباتي اتهاماتي اثبات نشده عليه ناطق نوري و خانواده‌اش مطرح شد، او سكوت كرد و به جمع اعضاي غايب جلسات جامعه روحانيت پيوست. اتفاقي كه به باور ناظران، دليلي جز سكوت تشكل متبوع او در قبال اتهام‌زني‌هاي انجام شده عليه برخي اعضایش نداشت. حتي چندين بار ديدار و دلجويي ديگر اعضاي جامعه روحانيت مبارز از او هم چاره‌ساز فاصله پديد آمده نشد. اين روند ادامه داشت تا اين كه قرار گرفتن در آستانه انتخابات يازدهمين دوره رياست جمهوري او را در موقعيتي متفاوت قرار داد. براي كسي كه چهار سال ترجيح داده بود جاي اعتراض و گلايه به ترك جلسه اكتفا كند و به جاي نطق، شيوه سكوت برگزيند؛ اينك فرصتي فراهم آمده بود كه نقشي در ميانه ميدان برعهده داشته باشد. شيخ اگر چه علي‌رغم ترغيب دوستان و بزرگاني چون آيت‌الله‌ هاشمي رفسنجاني زير بار حضور دوباره در ميدان انتخابات رياست جمهوري نرفت اما در كنار اكبر‌ هاشمي، محمد خاتمي و حسن خميني به رايزني‌ها و ميانداري‌هايي پرداخت كه دو جريان اصلاح‌طلب و اعتدال‌گراي كشور را بر سر حمايت از نامزدي واحد به توافق رساند. گر چه از محتواي آن رايزني‌ها متني منتشر نشد. اما همه مي‌دانستند كه اين جمع بزرگانند كه توانسته‌اند نامزد‌هاي متعدد رياست جمهوري را به وحدت و اجماع برسانند و منجر به پيروزي جناح متحدي شوند كه از اعتدال‌گرايان و اصلاح‌طلبان تشكيل شده بود. 

با اين حال آن رايزني‌ها و نتيجه‌اش به معناي آن نبود كه در نسبت داشتن ناطق نوري با خاستگاه اصلي‌اش يعني اردوگاه اصولگرايي خللي وارد شده است. چنان كه در هفته‌هاي اخير و پس از وخامت حال حبيب‌الله عسگراولادي، دبيركل فقيد جبهه پيروان امام(ره) و رهبري گمانه‌زني‌ها درباره احتمال جايگزيني او به جاي عسگراولادي مطرح شد. گرچه اين احتمال به احترام و با اميد بهبودي دبيركل فقيد و با استناد به برگزار نشدن جلسه تصميم‌گيري رد شد، اما نشان داد ناطق هنوز آنقدر در جمع اصولگرايان وزن دارد كه مي‌تواند دبيركل احتمالي يكي از مهم‌ترين تشكل‌هاي عمده اين جريان به شمار آيد. همچنين برخي اصولگرايان در هنگام طرح موضوع تشكيل حزب فراگير اصولگرايي به نظر موافق ناطق نوري به مثابه مؤيد اين ايده استناد و از او براي رهبري اين حزب دعوت كردند. دعوتي كه پاسخ مثبت نگرفت. 

از سوي ديگر آن رايزني‌ها و تعامل‌ها علي اكبر ناطق نوري را در نقطه‌اي قرار داد كه غلامحسين كرباسچي به عنوان يك چهره اصلاح‌طلب از احتمال اجماع اصلاح‌طلبان بر ناطق نوری در انتخابات مجلس سخن بگويد. اين احتمال گرچه بي انتقاد باقي نماند اما از سوي برخي اصلاح‌طلبان نيز مورد استقبال قرار گرفت و هنوز واكنش اصولگرايان به اين ياركشي اصلاح‌طلبان تند نشده بود كه شيخ اعتدالگرا خود ميانه ميدان را گرفت. 

ناطق نوري در مراسم قدرداني كه دانشگاهيان استان گلستان براي او ترتيب داده بودند حاضر شد و با بيان دو جمله بر ميانه‌روي خود و فاصله داشتن‌اش از دو جريان سياسي عمده كشور تأكيد كرد. جملات «به عنوان سردسته اصلاح‌طلبان به میدان نخواهم آمد» و «من جناح راستی شناخته شده‌ام که مارک اشتباهی است.» مواضع كاملاً مشخصي بودند كه به نقل از سياستمدار سمت اعتدال گزيده در همه رسانه‌ها انتشار يافتند. هر چند دفتر ناطق نوري پس از انتشار گسترده سخنان او در سفر به گرگان با انتشار اطلاعيه‌اي اعلام كرد: «نقل قول‌های تحریف گونه‌ای از این جلسه در جراید و خبرگزاری‌ها منتشر گردیده است که موجب نگرانی دوستان و نارضایتی ایشان است.» 

به اين ترتيب برخلاف اعلام بازنشستگي سياسي، اين احتمال تقويت شده است كه ناطق نوري به عرصه سياست باز گردد. بازگشتي كه نشان از اميدواري سياستمداران دوري گزيده به امكان فعاليت دوباره و اطمينان‌شان از رجعت اخلاق به عرصه سياست‌ورزي دارد و به جريان‌هاي سياسي كمك خواهد كرد از تعارض‌هاي بيهوده بكاهند و بر نقاط مشترك در تعامل با يكديگر تأكيد كنند. گرچه به نظر مي‌رسد ناطق نوري در مسير آينده سياست‌‌ورزي خود نه در قامت عضو يك تشكل كه در جايگاه يك سياستمدار منفرد ظاهر شود. سياستمداري كه به دليل مشي اخلاق مدار و ميانه‌روانه‌اش مي‌تواند سبب همگرايي شود و به پاسداري از اعتدال در برابر تندروي‌ها ياري كند.